دیجیتال مارکتینگ

واژه دیجیتال مارکتینگ این روزها زیاد به گوش می‌رسد، ولی پشت این کلمه چیست؟ چرا کسب و کارها برای حفظ سهم بازار خود و جذب مشتریان بیشتر به آن احتیاج دارند؟ کسب و کارهای پیشرو چگونه با آن توانسته اند رقبا از میان برداشته و رهبر بازار شوند؟

اصطلاح بازاریابی دیجیتال یا دیجیتال مارکتینگ (Digital Marketing) از دو دهه پیش تاکنون به عنوان زیرمجموعه‌ای از مدیریت بازاریابی و نیز مدیریت تبلیغات مورد اشاره قرار می‌گیرد.

اما با توجه به توسعه فناوری اطلاعات طی سالهای اخیر، افزایش متوسط زمان آنلاین بودن کاربران، استفاده گسترده از موبایل و افزایش ضریب نفوذ اینترنت در جهان، امروزه به عنوان یک دانش و تخصص مستقل مورد توجه قرار می‌گیرد. امروزه رشته دیجیتال مارکتینگ در دانشگاه‌ها جای خود را باز کرده و حتی دانشگاه‌های متعددی در جهان دیجیتال مارکتینگ و بازاریابی اینترنتی را در سطح کارشناسی ارشد ارائه می‌کنند.

رشته دیجیتال مارکتینگ در ایران هم به رغم برخورد سرد دانشگاه‌ها، مسیر توسعه‌ی خود را طی کرده و انتظار می‌رود در آینده جای خود را در دوره‌های رسمی مدیریتی (مثلاً دوره MBA در مقطع کارشناسی ارشد) باز کند

تعریف بازاریابی دیجیتال

نیل پتل (Neil Patel) دیجیتال مارکتر معروف که به گفته مجله فوربز جزء ۱۰ دیجیتال مارکتر برتر دنیاست، به سوال دیجیتال مارکتینگ چیست این¬گونه پاسخ می¬‌دهد:

بنابراین در دیجیتال مارکتینگ استفاده از ابزارهای دیجیتال مطرح است، نه فقط اپلیکیشن‌ ها و موتورهای جستجو و … بنابراین دیجیتال مارکتینگ می تواند همزمان آنلاین باشد یا آفلاین.

سایت HubSpot که از سایت‌های معتبر در حوزه بازاریابی دیجیتال و استراتژی محتوا محسوب می‌شود در تعریف بازاریابی دیجیتال به این نکته اشاره کرده است که این عبارت، یک چتر مفهومی محسوب می‌شود.

به عبارت دیگر، به جای اینکه بتوان تعریف مستقیمی برای آن ارائه کرد، بهتر است همه‌ی آن تکنیک‌ها و ابزارهایی را بشناسیم که زیر عنوان دیجیتال مارکتینگ قرار می‌گیرند.

اگر چه تعریف واحدی از بازاریابی دیجیتال در دست نیست، اما به نظر می‌رسد بتوان تعریف زیر را تا حد خوبی، فصل مشترک توضیحات رایج در زمینه بازاریابی دیجیتال در نظر گرفت (+):

تفاوت بازاریابی کلاسیک (آفلاین) با بازاریابی دیجیتال چیست؟

بازاریابی کلاسیک را «تسهیل‌گری» برای پیشبرد فعالیت‌های اقتصادی می‌دانند و آن را به عنوان علمی که به بررسی نیازهای مشتری و حتی ایجاد نیاز خاصی می‌پردازد و بعد با معرفی و عرضه یک محصول، آن نیاز را تامین می‌کند، معرفی می‌کنند. با این حال تفاوت بازاریابی کلاسیک و دیجیتال هم ماهوی و هم ابزاریست، بازاریابی جاذبه‌ای و بازاریابی محتوا مشخصا از دل بازاریابی دیجیتال برخواسته‌اند و ابزارها و کانال‌های دیجیتال مارکتینگ، صرفا به همین حوزه تعلق دارند.

از نگاهی دیگر نسبت «بازاریابی دیجیتال» به «بازاریابی کلاسیک» نسبت «موبایل» به «تلفن ثابت» است. در ابتدا موبایل وسیله ای جانبی و حتی اضافی نسبت به «تلفن ثابت» تلقی می‌شد. با این حال و با رشد تکنولوژی موبایل و آشکار شدن ظرفیت‌های حقیقی این ابزار، موبایل نه تنها تلفن ثابت، بلکه مدل ذهنی افراد و سبک زندگی آنها را هم تغییر داد و اکنون به نظر می‌رسد که این تلفن ثابت است که در برابر موبایل وسیله ای جانبی و اضافه به نظر می‌رسد.

پیش بینی ما این است که ظرف چند سال آینده واژه «مارکتینگ» جای واژه «دیجیتال مارکتینگ» را بگیرد، ولی به این معنا که دیجیتال مارکتینگ آنقدر جایگاه خود را مستحکم و تحمیل کند که واژه «مارکتینگ» و بار معنایی و هویت و تعریف آن را از آن خود کند و مثلا وقتی می‌گوییم «مارکتینگ» انگار منظورمان همان «دیجیتال مارکتینگ» است؛ چنان‌که وقتی می‌گوییم «تلفن» منظورمان همان «موبایل» است و نه تلفن ثابت!

به طور کلی فضای دیجیتال مارکتینگ، فضایی منعطف‌تر، خلاقانه‌تری داشته و به خصوص برای کسب‌وکارهای کوچک با بودجه تبلیغاتی اندک فضای نفس کشیدن فراهم می‌کند.

دو ستون اصلی دیجیتال مارکتینگ بازاریابی آنلاین و آفلاین هستند. در مورد بخش آنلاین مارکتینگ در ادامه مقاله مفصل صحبت خواهیم کرد اما بهتر است قبل از آن، ببینیم آفلاین مارکتینگ چیست و چطور می توان آن را شناسایی و از آن استفاده کرد.

نوع آنلاین دیجیتال مارکتینگ چیست ؟

در این نوع از بازاریابی که اختصاراً بازاریابی آنلاین گفته می شود، شما با استفاده از اینترنت و نیز شاید با کمک گرفتن از سایر ابزارهای دیجیتال گفته شده به سرعت بیشتر و دقیق تر با مشتریان ارتباط برقرار می‌ کنید و هرکدام از کمپین‌ های شما اگر بازدهی خوبی با توجه به هزینه آن ایجاد نکرده است آن را تکرار نخواهید کرد. حتی در این نوع، شما می ‌توانید برای بخشی از مشتریان خود یک کمپین متفاوت از بخشی دیگر طراحی می ‌کنید (آزمون A/B) تا بسنجید کدام کمپین موفق ‌تر بوده تا دیگری را متوقف کنید که این امر باعث می شود هزینه ها و بازدهی شما به شدت بهبود یابد.

ابزارهای بازاریابی دیجیتال یا دیجیتال مارکتینگ

موارد زیر نمونه‌هایی از ابزارهای بازاریابی دیجیتال محسوب می‌شوند و انتظار می‌رود یک دیجیتال مارکتر بر آن‌ها مسلط باشد:

• بازاریابی توسط موتورهای جستجو (SEM) [شامل ترافیک ارگانیک و خریداری شده]
• بهینه سازی برای موتورهای جستجو (سئو)
• بازاریابی محتوا (Content Marketing)
• بازاریابی درونگرا (Inbound Marketing)
• بازاریابی شبکه های اجتماعی (Social Media Marketing)
• استراتژی محتوا (Content Strategy)
• تبلیغات بر اساس کلیک (PPC)
• اینفلوئنسر مارکتینگ (Influencer Marketing)
• تبلیغات بنری (Banner Advertising) و تبلیغات همسان (Native Advertising)
• ایمیل مارکتینگ
• بازاریابی موبایلی یا موبایل مارکتینگ (یا اصطلاح قدیمی آن: تبلیغات موبایلی)
• بازاریابی از طریق همکاری در فروش (Affiliate Marketing)
• تولید محتوا
• بازاریابی ویروسی دیجیتال (Digital Viral Marketing)
• ارسال پوش نوتیفیکیشن
• چت آنلاین
• کوتاه کننده لینک
• انتشار رپورتاژ آگهی

گاهی در فهرست ابزارهای دیجیتال مارکتینگ، به تبلیغات هدفمند و سفارشی شده (Targeted Advertising) و نیز تبلیغ مستقیم (Native Advertising) هم اشاره می‌شود.

اما با توجه به اینکه این دو عنوان، عملاً فراگیرتر هستند و هم‌رده با سایر موارد نیستند (می‌توانند سایر گزینه‌ها را هم پوشش دهند)، آنها را در فهرست بالا قرار ندادیم.

تذکر: در حال حاضر هم، در فهرست فوق، هم‌پوشانی‌هایی وجود دارد. اما چون این فهرست در بسیاری از کتابها و مراجع رسمی به همین شیوه مورد اشاره قرار می‌گیرد، ما هم روش رایج را مورد استفاده قرار دادیم.

سرفصل های دوره دیجیتال مارکتینگ

دیجیتال مارکتینگ به دو شکل تدریس می‌شود. شیوه‌ی اول، آموزش دانشگاهی است که در قالب رشته دیجیتال مارکتینگ عرضه و ارائه می‌شود. شیوه‌ی دوم، آموزش دیجیتال مارکتینگ در قالب دوره‌های مهارتی است.

چرا می توانید به گروه دیجیتال مارکتینگ بالسا اعتماد کنید؟

نقش دیجیتال مارکتینگ در یک کسب و کار چیست؟

در حالی که بازاریابی سنتی ممکن است از طریق تبلیغات چاپی، ارتباطات تلفنی یا بازاریابی فیزیکی همچنان وجود داشته باشد، دیجیتال مارکتینگ همان طور که اشاره شد می تواند به صورت الکترونیکی و آنلاین کار کند. بدین معنی که فرصت های بسیار بیشتری برای برندها جهت دسترسی به مشتریان وجود دارد که شامل ایمیل، ویدیو، شبکه های اجتماعی و موتورهای جستجو می شود.

در این مرحله، دیجیتال مارکتینگ برای بیزینس شما و آگاهی از برند بسیار حیاتی است. به نظر می آید که امروزه تمامی برندهای دنیا حداقل یک وب سایت را دارند و اگر این طور نباشد، حداقل در شبکه های اجتماعی حضور دارند یا دارای یک استراتژی تبلیغاتی دیجیتال هستند. امروزه محتوای دیجیتال و بازاریابی انقدر رایج شده اند که مشتریان به این شیوه به عنوان راهی برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد برندها تکیه کرده و از برندها انتظارش را می کشند.

در نتیجه تمام این صحبت ها، برای داشتن توان رقابتی به عنوان یک صاحب بیزینس، باید حداقل یک سری از جنبه های دیجیتال مارکتینگ را در آغوش بگیرید. از آن جایی که دیجیتال مارکتینگ آپشن ها و استراتژی های بسیار زیادی دارد، می توانید نوآوری بیشتری به خرج داده و تاکتیک های بازاریابی مختلفی را با بودجه مشخص امتحان کنید. با دیجیتال مارکتینگ همچنین می توانید از ابزارهایی مانند Analytics Dashboard برای نظارت بر موفقیت و نرخ بازگشت سرمایه کمپین های خود بیشتر از کاری که می توانید با تبلیغات سنتی محتوا مانند بیلبوردها یا تبلیغات چاپی، بدست آورید.

یک بیزینس چطور دیجیتال مارکتینگ را تعریف می کند؟

دیجیتال مارکتینگ با استفاده از تاکتیک ها و کانال های متعدد برای ارتباط برقرار کردن با مشتریان جایی که بیشتر زمان خود را می گذرانند، یعنی فضای آنلاین تعریف می شود. از خود وب سایت گرفته تا دارایی های آنلاین یک برند؛ تبلیغات دیجیتال، ایمیل مارکتینگ، بروشورهای آنلاین و موارد دیگر تاکتیک های متعدد و متنوعی هستند که زیر چتر دیجیتال مارکتینگ قرار می گیرند.

بهترین دیجیتال مارکترها یک تصویر واضح از نحوه حمایت هر کمپین برای رسیدن به اهداف خود دارند. با توجه به اهداف استراتژی بازاریابی آن ها، بازاریابان می توانند یک کمپین بزرگتر را از طریق کانال های رایگان یا پرداختی که در اختیار دارند حمایت کنند.

به عنوان مثال یک بازاریاب محتوا، می تواند یک سری پست بلاگ برای ایجاد سرنخ از یک کتاب الکترونیکی جدید که بیزینس آن ها اخیراً ایجاد کرده است استفاده کند. بازاریاب شبکه های اجتماعی این بیزینس می تواند در معرفی این پست های بلاگ از طریق پست های ارگانیک و پرداختی در اکانت های شبکه های اجتماعی این بیزینس کمک کند. بازاریاب ایمیلی این بیزینس نیز شاید یک کمپین ایمیلی برای فرستادن اطلاعات بیشتر در مورد بیزینس برای کسانی که کتاب را دانلود کرده اند راه اندازی کند.

آیا دیجیتال مارکتینگ برای تمامی بیزینس ها جواب می دهد؟

دیجیتال مارکتینگ می تواند برای هر بیزینس در هر صنعتی جواب دهد. بدون توجه به چیزی که بیزینس شما می فروشد، دیجیتال مارکتینگ همچنان شامل ایجاد پرسوناهای خریدار شما برای شناسایی نیازهای مخاطبان و ایجاد محتوای با ارزش آنلاین با توجه به این نیازها می شود. اگرچه این بدین معنی نیست که تمامی بیزینس ها باید یک استراتژی دیجیتال مارکتینگ را به شیوه های مشابه یکدیگر پیاده سازی کنند.

دیجیتال مارکتینگ B2B

اگر حالت بیزینس شما B2B است، فعالیت های دیجیتال شما بیشتر حول محور ایجاد سرنخ آنلاین است با هدف این که کسی با مسئول فروش شما صحبت کند. به همین دلیل، نقش استراتژی بازاریابی شما جذب و تبدیل با کیفیت ترین سرنخ های آنلاین برای تیم فروش شما از طریق وب سایت و کانال های دیجیتال حمایت کننده دیگر است.

علاوه بر وب سایت، بهتر است که فعالیت های خود را روی کانال های بیزینس محور مانند لینکدین متمرکز کنید جایی که دموگرافیک شما بیشتر زمان خود را در آن جا سپری می کنند.

دیجیتال مارکتینگ B2C

اگر حالت بیزینس شما B2C است، با توجه به نقاط قیمتی محصولات شما، معمولاً هدف نهایی فعالیت های دیجیتال مارکتینگ شما جذب مردم به سمت وب سایت و تبدیل کردن آن ها به مشتریان بدون نیاز به صحبت کردن با تیم فروش می باشد.

به همین دلیل، معمولاً خیلی لازم نیست که تمرکز خود را روی ایجاد سرنخ به معنای واقعی خود بگذارید و بهتر است بیشتر تمرکز شما روی ایجاد یک سفر خرید مناسب باشد، از لحظه ای که کسی وارد سایت شما می شود تا لحظه ای که خرید انجام می دهد. این معمولاً بدین معنیست که قابلیت های محصولات شما در محتوا باید در نقاط بالایی قیف بازاریابی باشد چیزی که در B2B معمولاً در مراحل پایین تر است، همچنین شما نیاز به ایجاد فراخوان عمل های (Call to Action) قوی تری نیز دارید.

برای کمپانی های B2C، کانال هایی مانند اینستاگرام و پینترست معمولاً می توانند ارزش بیشتری نسبت به پلتفرم های بیزینس محور مانند لینکدین داشته باشند.

بررسی اصول تبلیغات و ارتباطات در فضای دیجیتال مارکتینگ و نمونه آن در بازار ایران

مطابق آنچه از منظر تبلیغات به عنوان نوعی ارتباط انسانی مطرح می‌شود، در اینجا نیز یک «فرستنده پیام» وجود دارد، پیام به وسیله یک «کانال» به «گیرنده» می‌رسد تا اثر تبلیغی و ترغیب به خرید انجام شود. در دیجیتال مارکتینگ هم همین قضیه وجود دارد و برای انواع کسب‌وکارها قابلیت هدف گیری تبلیغاتی انواع مشتریان در سطوح B2C و B2B وجود دارند.

بررسی شواهد هم نشان می‌دهد که امروزه انواع کسب‌وکارها از کسب وکارهای اصطلاحا «نیچ»، کسب‌وکارهای لاکچری و کسب وکارهایی با مخاطب Mass، همه از این فضای بازاریابی دیجیتال بهره مند هستند. از خانواده اسنپ بگیرید که اصولا مشتری انبوه دارد تا فروشگاه‌های اینترنتی که درخت مینیاتوری (بن‌سای) می‌فروشند، تا کمپین‌هایی که برند لوکس «درسا» و یا تولیدکنندگان خودروهای لوکسی نظیر DS در ایران اجرا کردند، همه از خوان گسترده فضای بازاریابی آنلاین بهره مند شدند.